مطالعه تاکسونومیکی قارچ‏های راسته‏ ی ustilaginales روی گیاهان تیره گرامینه در استان‏های مرکزی و لرستان

تیره غلات (poaceae) گیاهان علفی یکساله ، اغلب دارای ریزوم یا استولون با برگ هایی متناوب، باریک و خطی در دو ردیف و دارای غلاف که ساقه را می پوشاند، هستند. غلات جز مهمترین گیاهان تامین کننده غذا در کره زمین که حدود 70% از غذای مردم را تامین می کند و شامل گیاهانی نظیر گندم، جو، برنج، چاودار، یولاف، ذرت، سورگوم و انواع ارزن ها می باشد. سالیانه عوامل بیماری زای گیاهی زیادی به غلات خسارت وارد می کنند که از نظر گسترش جغرافیایی، شدت خسارت، اندام های مورد حمله و گسترش آنها توسط عوامل محیطی متفاوت می باشند. سیاهک ها از مهمترین بیماری های قارچی غلات هستند که اغلب از نظر عوارض و خسارت اقتصادی که روی گیاهان میزبان تولید می کنند به این نام معروف شده اند، به طوری که در اثر رشد و تولید مثل قارچ در اندام های گیاهی یک توده اسپور تیره رنگ در محل آلودگی تولید می شود. اسپور ها درون جوش هایی به وجود می آیند که مجموعه ای از بافت میزبان، توده اسپور ها، یاخته ها و بافت های تغییر یافته ای از قارچ است. قارچ های مولد سیاهک متعلق به شاخه basidiomycota و رده ustilagilaginomycetes هستند که در سه زیر رده قرار داده شده اند. در این تحقیق نمونه برداری روی گرامینه های اهلی و وحشی مزارع و مراتع آلوده به سیاهک در استان مرکزی و لرستان انجام گردید و میزبان های آلوده به سیاهک در حد گونه شناسایی شدند. سپس ویژگی های ریخت شناسی و جوانه زنی تلیوسپور گونه ها با استفاده از کلید های موجود مورد بررسی قرار گرفت. همچنین بررسی خصوصیات ریخت شناسی تلیوسپور با دو میکروسکوپ معمولی نوری و فلورسنت انجام گردید. با توجه به نوع میزبان، خصوصیات ریخت شناسی و جوانه زنی تلیوسپور هشت گونه از جنس ustilago، دو گونه از جنس sporisorium و دو گونه از جنس tilletia تشخیص داده شد. نتایج به دست آمده از بررسی خصوصیات ریخت شناسی به وسیله دو میکروسکوپ معمولی نوری و فلورسنت برای هر گونه نتایج یکسان داشت و تفاوتی مشاهده نشد. همچنین اندازه گیری تلیوسپورها نشانگر این بود که جنس ها از نظر اندازه متفاوت هستند به طوری که تلیوسپور جنس tilletia بزرگتر از جنس sporisorium و ustilago تشخیص داده شد. پس از استخراج dna ژنومی برای تکثیر جدایه های ustilago hordei (ar7)، ustilago nuda (lo43) و (lo42) tritici ustilago از جفت آغازگرهای5,4 its، rpb1 و – tubulin ? استفاده گردید. توالی جفت آغازگر5,4 its شامل نواحی its1 و its2 ، توالی کامل ژن 5.8s و قسمتی از توالی ژن 18s و 28s می باشد. درخت فیلوژنی مربوط به هر ژن برای سه جدایه به روشneighobor- joining با 1000 بار تکرار رسم شد. نتایج حاصل از توالی سه ژن its، rpb1 و - tubulin ? سه گونه ustilago hordei (ar7)، ustilago nuda (lo43) و (lo42) tritici ustilago نشان داد که از لحاظ ارتباط فیلوژنتیکی با هم متفاوت هستند،گرچه جدایه ustilago nuda (lo43) نسبت به (lo42) tritici ustilago باustilago hordei (ar7) رابطه نزدیک تری نشان داد. تفکیک گونه ustilago hordei (ar7) و ustilago nuda (lo43) بر روی جو با توجه به خصوصیات ریخت شناسی و علائم روی میزبان امکان پذیر بود ولی تفکیک گونه ustilago nuda (lo43) و (lo42) tritici ustilago بر روی گندم و جو با توجه به خصوصیات ریخت شناسی بسیار نزدیک به هم، عملا امکان پذیر نمی باشد. سه ژن its، rpb1 و -tubulin ? قادر به تفکیک گونه های ustilago گندم و جو بودند.